Oezbekistan

Oezbekistan heeft een uitzonderlijk rijk verleden wat te danken is aan zijn ligging in Centraal-Azië. In het midden van Centraal-Azië vormde Oezbekistan in het verleden een belangrijke rol in de zijderoute tussen Europa en China. Voorbeelden hiervan zijn de voormalige zijderoute steden Khiva, Bukhara en Samarkand.
Oezbekistan is na de val van de Sovjet-Unie een onafhankelijk land geworden en stond tot aan de dood van president Karimov afgelopen maand op 3 september Onder leiding van dezelfde president. Karimov regeerde als een dictator en dit werd duidelijk in 2005 in Andijon. Tijdens een grote demonstratie reageerde de autoriteiten snel. Binnen een paar uur werden er tussen de 150 en 1000 mensen gedood door de overheidstroepen. Oezbekistan is het dichtstbevolkte land in Centraal-Azië met een bevolkingsaantal van 30 miljoen mensen.
Aangekomen in Bukhara viel mij meteen het verschil op tussen het reizen in Oezbekistan en in Iran en Turkmenistan. Toen ik een rondje aan het lopen was liepen er alleen maar groepen toeristen om mij heen en ik hoorde de mensen Frans, Duits of Nederlands spreken. Dit had ik al een tijd niet meer meegemaakt!
Bukhara is een mooie stad en een van de oude Zijderoutesteden in Oezbekistan. Bukhara is Centraal-Azië heiligste stad en heeft gebouwen die meer dan 1000 jaar oud zijn. Het is een van de mooiste voorbeelden om te zien hoe het was in deze regio, voormalig Turkestan, voordat de Russen kwamen.
Aangekomen in Oezbekistan snapte ik alleen helemaal niks van het geld. Bij de grens had ik geld gewisseld en kreeg ik 5000 Oezbeekse Som voor 1 dollar. Dat leek mij een goede deal, want in mijn app voor alle valuta stond dat ik 3000 Som voor een dollar zou krijgen. Eenmaal in Bukhara bleek ik bij de grens alsnog opgelicht. De zwarte markt overheerst de waarde van de valuta en op de zwarte markt krijg je ongeveer 6300 Som voor een dollar! Het blijkt dat de overheid vast blijft houden aan een waarde van 3000 Som voor een dollar, maar dat verder iedereen de waarde van de zwarte markt aanhoudt. Oezbeekse Som haal je dus niet uit de muur of bij de bank, maar je wisselt je dollarbiljetten om bij iemand op straat. Bij het ontstaan van de staat Oezbekistan werd de waarde vastgesteld op 25 Som voor een dollar, maar vanwege de inflatie, die de overheid niet wilt inzien, wisselt iedereen op de zwarte markt. Een nadeel hierbij is dat het hoogste biljet 5000 Som is! Het meest gebruikte biljet is 1000 Som en ik kreeg daarom ook 315 biljetten van 1000 toen ik 50 dollar wilde wisselen!
De volgende dag in Bukhara besloot ik te kijken wat voor moois Bukhara allemaal te bieden heeft. Mijn hostel lag in het centrum van de Old Town vlakbij Lyabi-Hauz. Dit is een plaza die gebouwd is rondom een van de voormalige baden. Dit is tevens ook het toeristische centrum waar alle toeristen komen. Bukhara is een mooie stad om door heen te lopen en gelukkig waren er overdag minder toeristen te zien, omdat ze in hum touringcar weer op weg zijn naar de volgende stad. De twee hoogtepunten in Bukhara waren voor mij de Kalon Moskee met de daar bijhorende Kalon Minaret en de Char Minar. De Kalon Moskee is kleurrijk en heeft een grote binnenplaats die plaats kan bieden aan 10.000 mensen. In de Sovjet tijd werd de moskee gebruikt als warenhuis, maar na het ontstaan van Oezbekistan in 1991 kreeg het zijn functie van moskee weer terug. De Char Minar is moeilijk te vinden tussen een doolhof van kleine straatjes, maar als je de minaretten ziet dan krijg je er wel wat voor terug. Het is fotogeniek en het was heerlijk om voor de minaretten op een bankje te zitten en te genieten van zoveel schoonheid.
In de avond kwam ik Timo weer tegen die ik gedag had gezegd in Mashhad. Timo kwam net terug van een tocht richting de oude havenplaats Moynaq bij de Aral Zee. Het was mijn plan om ook naar deze plaats te gaan, maar vanwege de tijd besloot ik het niet te doen. Bijzonder aan deze plaats zijn de schepen die nu op het droge liggen na het wegtrekken van de Aral Zee. De Aral Zee ligt nu 150 kilometer verder en zou waarschijnlijk in de aankomende 20 jaar verdwijnen. Het is een schoolvoorbeeld in de wereld van wat de mensheid de natuur aan kan doen. In de Sovjet-Unie wilde de regering dat er in deze regio katoen verbouwd zou worden en daar was het water uit de rivieren voor nodig. Het gevolg is dat de rivieren de Aral Zee niet meer bereiken en dat de zee zo langzaam aan verdwijnt.
Na een avondje bij te hebben gekletst on het genot van een biertje, het eerste echte biertje wat we samen dronken, besloten we de volgende dag dat we de aankomende tijd verder samen zouden reizen. Onze reisroute en de snelheid waarmee we allebei aan het reizen waren kwam overheen en hiermee was het, naast dat het gezellig is, ook handig voor het delen van de kosten.
We besloten een taxi te pakken naar een tweetal bezienswaardigheden buiten Bukhara. We bezochten een grote minaret in het kleine plaatsje Vobkent en een necropolis in Chro Bakr. Op de terugweg lieten we de taxi langs het station rijden om een treinkaartje te kopen om naar de hoofdstad Tasjkent te gaan. Timo en ik zaten allebei nog met het probleem dat wij nog geen visum voor China hadden en we wilden deze eerst proberen aan te vragen voordat we Samarkand zouden bezoeken.

De volgende dag zaten we om 7.15 uur in de taxi en om 8.05 uur vertrok de trein richting Tasjkent. Iets meer dan 7 uur later kwamen we na een comfortabele treinrit aan in Tasjkent. We namen een taxi richting Topchan Hostel. Na ingecheckt te hebben wilde we wat eten en kwamen we terecht in een lokale bar, waar ze ook shaslick verkochten. De prijs van het bier was 2000 Som! Nadat een andere Duitser ons kwam vergezellen zijn we een aantal uur later terug gegaan richting het hostel...

Het was een mooie avond, maar een zeer zware ochtend. Topchan Hostel is een van de beste, schoonste en leukste hostels die ik tot nu ben tegen gekomen. Voor de lunch werden we gevraagd om mee te gaan om plov te eten bij een zaakje in de straat. Plov is hét gerecht van Centraal-Azië en wordt overal gegeten en vooral als lunch. Plov bestaat uit rijst met in flink veel olie gebakken groente. Meestal wortel en kikkererwten met een klein beetje vlees, maar het recept varieert per regio. Laat in de middag besloten we toch even Tasjkent in te gaan.
Tasjkent is de hoofdstad van Oezbekistan en heeft ongeveer 2,1 miljoen inwoners. We liepen eerst het stuk richting het station en besloten hierna de metro te pakken naar het centrum. Bij de metro werden we echter tegen gehouden door de politie voor een controle. Onze spullen werden gecheckt en mij paspoort werd bekeken. Ik had mijn paspoort bij mij, maar Timo niet. We probeerden uit te leggen waar zijn paspoort was, maar het werd niet begrepen vanwege de taal. Wij spreken geen Russisch en de mensen hier, en vooral de politie, spreken geen Engels. We werden in een apart hokje gezet en nadat onze gegevens waren opgeschreven mochten we na een uur weer gaan! In plaats van naar het centrum te gaan besloten we eerst maar terug te gaan naar het hostel om Timo zijn paspoort op te halen!
In het centrum van Tasjkent hebben we een rondje gelopen over de Amir Timur straat met in het midden het standbeeld van Amir Timur. Er om heen staat onder anderen het Tasjkent Hotel. Het Tasjkent Hotel is een voorbeeld van een echt Sovjet hotel zoals het in die tijd waarschijnlijk de enige in de stad was. We hebben bij een luxe restaurant gegeten, om weer eens iets anders dan de gebruikelijke shaslick, plov of somsha binnen te krijgen. Terug bij het hostel konden we het niet laten om nog even langs de lokale bar te gaan...

Poging nummer 2 om een Chinees visum te krijgen. Na afgewezen te zijn in Teheran was ook het antwoord in Tasjkent niet positief. 'We hebben het proces veranderd. Hier kunnen alleen mensen een aanvraag voor een visum doen als je een staatsburger van het land ben of als je een verblijfsvergunning hebt'. Kort gezegd betekent het dus dat de enige optie om een visum te krijgen is om een aanvraag te doen in Nederland. Aangezien ik daar voorlopig niet ben kan je je paspoort terug sturen en dan wachten tot je je paspoort weer terug hebt binnen 10 dagen. Ik ga nog een poging wagen in Tadzjikistan en als dit niet lukt gaat mijn reis naar China helaas niet door.
In de middag besloten we dat het geen zin meer had om nog in Tasjkent te blijven dus besloten we in de avond de trein naar Samarkand te nemen.

Samarkand is dé Zijderoutestad. Het is Oezbekistan zijn meest glorieuze stad, de stad van Timur en de toeristentrekpleister van het land. Samarkand heeft tegenwoordig iets meer dan een half miljoen inwoners, maar in de gloriedagen van de Zijderoute had de stad meer inwoners dan in onze tijd. Samarkand is helaas ook zo omgebouwd dat de Old Town tegenwoordig ommuurd is en alle wegen zijn omgelegd om de Old Town te vermijden.
Wat je zeker niet gemist mag hebben in Samarkand is het Registan. Het voormalige plein, met hier omheen de madrassa’s (Islamitische scholen), was het centrum van de stad in de middeleeuwen en is waarschijnlijk het mooiste gebouw van heel Centraal-Azië. De madrassa’s zijn in de vorige eeuw gerestaureerd en zijn erg mooi en kleurrijk.
We hadden in het hostel een Amerikaans meisje leren kennen die we in de Old Town ook weer tegen kwamen. We liepen met ze drieën naar de Bibi-Khanyum Moskee. De moskee is een van de vele mooie moskee's met de kenmerkende turkooizen dome. Lauren, het Amerikaanse meisje, had als idee om een wijnproeverij te doen in Samarkand. Naast de stad staat Samarkand namelijk in Oezbekistan ook bekend om zijn wijnen en cognacs. Bij de Hovrenko Wine Factory, was gelukkig nog plaats voor ons om deel te nemen aan de wijnproeverij van 17.00 uur. Er was een grote groep Duitsers van een georganiseerde tourgroep en het was een serieuze wijnproeverij. Daar waar iedereen netjes aan het nippen was aan zijn glazen konden Timo en ik het niet laten om alle glazen leeg te drinken. Je betaalt er toch voor en je bent toch niet voor niks een Hollander?!
Na de wijnproeverij besloten we een terrasje te pakken, shaslick te eten en het werd nog een gezellige avond!

De volgende dag in Samarkand stond in het teken van Timur. Timur is geboren op 9 april 1336 in de buurt van Shakhrisabz wat op 90 kilometer van Samarkand ligt. Timur was een sterke leider met een groot rijk dat strekte in het oosten tot aan Georgië, in het zuiden tot aan India en in het westen tot aan de grenzen van China. Timur maakte in 1370 Samarkand de hoofdstad van zijn rijk. Op zijn veldtocht naar China in 1405 overleed Timur. Aan het eind van de ochtend pakte we een taxi naar Shakhrisabz toe. Het was twee uur rijden door de bergen. Aangekomen in Shakhrisabz leek het nergens op de omschrijving die in de Lonely Planet stond. Alles was nieuw en om de hoogtepunten in de stad heen gebouwd. Er was een soort van promenade met langs de kant overal basilicum planten. Daar waar wij ze gebruiken in het eten, worden ze hier gebruikt in de planten perken. Hoogtepunten in Shakhrisabz zijn de Aksaray Palace, overblijfselen van een zomerpaleis die Timur hier wilde bouwen en de Kok-Gumbaz Moskee, die uiteindelijk af is gebouwd door Ulugbek, de kleinzoon van Timur.
Nadat wij met de taxi weer terug waren gekeerd in Samarkand kon er een bezoek niet ontbreken op deze dag. In Samarkand is namelijk het mausoleum van Timur. Timur had een simpele graftombe voor zichzelf gemaakt in Shakhrisabz, maar na zijn dood werd het Gur-E-Amir Mausoleum gebouwd waar Timur begraven ligt ten midden van zijn geliefden waaronder zijn kleinzoon Ulugbek.

De volgende ochtend vroeg had ik nog wat energie over om naar een bijzondere gelegenheid te gaan in Samarkand. Op 2 september was de president van Oezbekistan, Islam Karimov, overleden. Karimov was een dictator die met ijzeren hand regeerde in de 25 jaar dat hij de leider was. Karimov ligt in Samarkand opgebaard onder een bed van rozen. Het is mogelijk om een laatste eer te bewijzen aan de voormalig president. Het is niet dat ik de president een laatste eer wilde bewijzen, maar ik was erg benieuwd hoe dit is zijn werking gaat in een moslimland. Aangekomen werden de mannen en vrouwen gescheiden, werd er waarschijnlijk iets over de president gezegd en werd er hierna gebeden. Mensen leken zeer aangedaan en legden bloemen bij Islam Karimov. Bijzonder om hierbij aanwezig te zijn geweest. Er blijft nu alleen de vraag hangen wat er precies gaat gebeuren in Oezbekistan nu het land op zoek moet naar een nieuwe president.
Als laatste besloot ik nog langs Shah-i-Zinda te gaan. Deze begraafplaats heeft een soort van straat aan mausoleums waar de rijkere uit de moslimwereld mooie gekleurde tombes lieten aanleggen.
Het werd weer tijd om terug te gaan naar Tasjkent om vanuit hier verder te reizen naar de Fergana Valley in het oosten van Oezbekistan. We besloten dit keer een shared taxi te nemen. Er zijn bepaalde gebieden in de stad waar vandaan er taxi’s vertrekken naar een bestemming. Daar aangekomen is het een drukte en getrek van jewelste, want iedereen wilt jou in zijn taxi hebben. Je betaalt per zitplaats en in de taxi kunnen meestal 4 personen zitten naast de chauffeur. De taxi vertrekt dan ook pas als de taxi echt vol zit. In 4 uurtjes waren we weer in Tasjkent. We lieten ons afzetten bij het treinstation, om meteen een treinticket naar Andijon te boeken.
Terug in Topchan Hostel waren er nog bekenden van ons vorige bezoek. Het idee was om samen met Timo en een jongen uit Hongkong te gaan koken, maar toen we in de keuken kwamen werden we uitgenodigd om plov te eten en wodka te drinken. Er waren Oezbeekse mensen die aan het koken waren en dit aanbod konden we niet afslaan. Ik hoopte dat er maar een fles wodka zou zijn, maar dit was niet het geval. Na het eten sloeg ik het aanbod om verder te drinken ook af, aangezien we de volgende dag weer vroeg weg moesten met de trein.

De trein van Tasjkent naar Andijon rijdt nog niet zo lang en dat was ook te zien aan de trein zelf. De trein was erg luxe en in de 7 uur durende treinrit kregen we al een beetje mee van de bergen die we in Tadzjikistan en Kirgizië zullen zien. Andijon is een leuke stad, maar niet een speciale stad. De Fergana Valley is vrij groot en ligt aan de voet van de gebergten van de Pamir en de Tian Shan. Deze regio staat voornamelijk bekend om de industrie die gericht is op katoen en zijde. Aangezien we toch iets wilde doen zijn we naar het Babur Memorial Park gegaan. In dit park was weer een mooi lvoorbeeld te zien van het benutten van de vrije tijd van de mensen in de Sovjet tijd. Er was een park met allerlei attracties en erg luide muziek. De mensen waren er echter nergens te vinden. Wij besloten de heuvel op te gaan, om vanuit hier een goed uitzicht te hebben over de vallei.

De volgende dag hebben we een taxi genomen die ons via Margilon naar Kokand zou brengen. Deze regio is niet super bijzonder, dus besloten we de volgende dag al richting Tadzjikistan te gaan om zo in Doesjanbe nog een poging te doen om een Chinees visum te bemachtigen.
In Margilon stond voor mij het hoogtepunt van deze regio. In de Yodgorlik Silk Factory wordt nog steeds volgens de traditionele manier met zijde gewerkt. In een tour van een uur legde de meneer ons haarfijn uit hoe zijde precies gemaakt wordt. In het duurzame proces wordt van de cocon van een zijderups draden geweven die gebruikt worden om de zijde te maken. Dat zijde een duurzaam product is was bij mij bekend, maar de uitleg over het hele proces was zeer interessant.
Eenmaal in Kokand vonden we dat wij hier ook een rondje moesten lopen. Verder dan een foto van het Khan’s Palace, we waren net te laat om naar binnen te kunnen, kwamen we niet. We besloten de laatste avond in Oezbekistan in stijl af te sluiten. We hebben shaslick gegeten en een biertje gedronken op een plastic terras ergens in een binnenplaats.
Op naar Tadzjikistan morgen en op naar de Pamir Highway!